Hoger onderwijs: alleen nog voor de elite

Als je slim bent, dan kom je er wel, is de gangbare gedachte. En als je slim bent én arm, dan leen je maar. Tenslotte liggen de banen straks voor het oprapen en mag je allang blij zijn dat je intelligent geboren bent. Dat daarmee de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter wordt, lijkt een gedachte achteraf. Hoger onderwijs is straks alleen nog voor de 'happy few' die het kunnen betalen.

Als je slim bent, dan kom je er wel, is de gangbare gedachte. En als je slim bent én arm, dan leen je maar. Tenslotte liggen de banen straks voor het oprapen en mag je allang blij zijn dat je intelligent geboren bent. Dat daarmee de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter wordt, lijkt een gedachte achteraf. Hoger onderwijs is straks alleen nog voor de ‘happy few’ die het kunnen betalen.

Het doel van staatssecretaris Sander Dekker (Onderwijs) is, volgens eigen zeggen, er zorg voor dragen dat toptalenten het onderwijs krijgen dat ze nodig hebben. Het gaat hier om de slimme leerling. De excellente student. Eruit halen wat erin zit. Maar zijn de laatste ontwikkelingen in het onderwijs wel echt in het beste belang van die toptalenten?



Van onvoorwaardelijke bijdrage naar lening

Vanaf het aankomende schooljaar verdwijnt de studiefinanciering voor het hogere onderwijs. In plaats van een onvoorwaardelijke bijdrage in de studiekosten, wordt iedereen die wat extra hulp kan gebruiken bij het betalen van hun studie belast met een lening.

Dat geldt niet voor opleidingen op L/MBO niveau. Zij krijgen nog wel de ouderwetse studiefinanciering. Studenten die op dat niveau een opleiding volgen hebben – volgens de beleidsmakers – niet veel te besteden en dan is alle hulp welkom natuurlijk.

Een lager of middelbaar niveau betekent dat er ‘dus’ geldproblemen zijn en bij een hoger niveau is daar kennelijk geen sprake van; die hebben geld zat, meent de overheid. Een nogal stigmatiserend uitgangspunt.

Stigma

Het besluit om geen onvoorwaardelijke bijdrage meer te geven aan iedereen die een opleiding volgt, ongeacht het niveau, zorgt ervoor dat dit stigma flink blijft kleven. Een lening afsluiten voor een opleiding brengt namelijk een groot risico met zich mee. Niet alleen vanwege de vraag van studenten (‘Is dit echt wel wat ik wil?’), maar vooral vanwege de angst of het wel gaat lukken die lening uiteindelijk terug te betalen na de opleiding. De meeste dertig- (veertig-, vijftig-) plussers zijn slecht met leningen. Waarom denken we dat dit studenten beter af zal gaan?

Voor genoeg oud-studenten is het al een uitdaging om hun aanvullende beurs terug te betalen. Banen liggen niet voor het oprapen en het leven wordt steeds duurder. Hoe zal dat gaan als je naast die aanvullende beurs ook de studiefinanciering zelf in z’n geheel terug moet betalen? Studenten hebben een lange periode om af te betalen, maar dit betekent ook dat die studielening voor een enorm lange periode als een strop om hun nek blijft zitten. Het is dus maar de vraag of ze na hun studie meteen aan de bak kunnen. En zo ja: houden ze er nog wat aan over?

Je kiest niet voor een hogere intelligentie, daar word je mee geboren

Door studenten meteen een lening aan te laten gaan bereid je ze voor op een leven met leningen. “Let op, geld lenen kost geld.” Een disclaimer die bij iedere reclame over leningen moet worden vermeld. We wéten wat de risico’s zijn van lenen, dus zadelen we jongeren met ambitie maar meteen met die last op. Waar is de logica?

Onderwijs, toch geen recht?

Met de komst van een lening voor studies zullen vooral jongeren met rijke ouders de studie zonder (financiële) problemen kunnen volgen. Intelligent zijn is voorbehouden voor de elite. Tenzij je bereid bent flinke risico’s te lopen door jezelf meteen in de schulden te steken.

Het is waar: mensen met beroepen op lager en middelbaar niveau zijn hard nodig. Maar mensen met een beroep op hoger niveau net zo goed. Aangezien intelligentie en beschikbaar financieel vermogen niet met elkaar verbonden zijn zullen de mensen met het minst te besteden aan het kortste eind trekken.

Ik ben benieuwd hoe lang het duurt voor ook studenten op het MBO geen onvoorwaardelijke studiefinanciering meer krijgen. Hoe lang daarna zullen de middelbare en lagere school ook allemaal uit eigen zak moeten gaan betalen? Dan zijn we terug bij af en mag slechts een kleine elite profiteren van betere scholing en dus beter werk. En is de kloof tussen arm en rijk definitief een feit.

Standaard afbeelding
Hiranthi Herlaar
Hiranthi is Maker van KROOST, eigenaresse van Onexa, Liefdevol Opgroeien, en blogger bij HetKind en Stichting Hoogbegaafd!. Daarnaast schreef ze tips voor Opgroeien in verbondenheid, voorheen een project van Educare (niet meer online). In het dagelijks leven denkt, schrijft en praat ze veel over opgroeien in het algemeen. Van de ontwikkeling van baby’s en kleine kinderen, tot de persoonlijke ontwikkeling van volwassenen en de invloed van hun jeugd en huidige omgeving daarop.
Artikelen: 19

2 reacties

  1. Dit beleid hebben we te danken aan de studenten. Die maar wat deden want het koste toch niks .Dus hopen ze van de ene studie naar de ander.en nu moeten onze kinderen hier voor boeten .

    • Dat vind ik onzin Peter Bosman. Als studenten hebben geprofiteerd, dan is dat de schuld van het systeem dat er voor zorgde dat dat kon. Wat we nu doen is alle zekerheden laten varen, het tegenovergestelde van wat het was. Het stuk hierboven schetst de situatie uitstekend. Waar is onze verzorgingsstaat gebleven? AOW gaat er ook nog af zeker, en Pensioen is straks niet meer collectief, maar persoonlijk. Uitholling van de Nederlandse samenleving. Maar wel het beste jongetje van de klas in europa willen zijn. We zijn netto betaler.(ongeveer 250 euro per jaar per persoon) dus we betalen meer dan we ontvangen. Als we die 250 euro nu eens in ons onderwijs stoppen per jaar, dan zouden we een stuk verder zijn.

Geef een reactie

slot pro jepang