#genoeggezwegen: aandacht voor misstanden in geboortezorg

De schrijnende getuigenissen van de actie #genoeggezwegen tonen aan dat – alle goede intenties van zorgverleners ten spijt – er nog heel veel te verbeteren is bij het begeleiden van barende vrouwen.

Vandaag moest ik even pauze nemen. Geen social media. Geen foto’s lezen, geen mails beantwoorden, geen Facebook-berichten modereren, stoppen met zinloze Twitter-discussies. Toen de vrouwen achter de Geboortebeweging mij vroegen of ik mee wilde helpen met de actie #genoeggezwegen, heb ik getwijfeld. Niet omdat ik niet voor de volle honderd procent achter de doelstellingen van de actie sta, namelijk het blootleggen van het taboe om over je negatieve bevalervaringen te spreken, maar omdat ik als journalist veel waarde hecht aan mijn onafhankelijkheid. Toch besloot ik om ja te zeggen. Niet wetende dat ik me na een week zo murw zou voelen. Elke dag werden de inzendingen van vrouwen een tandje erger, elke dag groeide de weerzin op social media. Aanstelleritis was het mildste verwijt, dat er een hetze tegen medisch personeel was een van de ergste. Ik kon het niet van me af laten glijden, het raakte me. Achter al die A4-tjes zitten verhalen. Schrijnende, hartverscheurende verhalen. Neem de foto van vandaag, die me zo uit het lood sloeg, dat ik een dag alleen maar spelen en knuffelen met mijn peuter nodig had om weer op te laden.

genoeg-gezwegenDit heeft níets te maken met ‘te hoge verwachtingen’, niet tegen pijn kunnen, controledrang, niets met ‘soms loopt het anders’ of ‘artsen zijn ook maar mensen’. Bevallen doe je op zijn hoogst een paar keer in je leven, maar die uren zijn, zo blijkt uit tal van onderzoeken, best bepalend voor de rest van je leven. Als het goed gaat, kan een bevalling je vervullen met trots en zelfvertrouwen, kan het de basis vormen waarvandaan je het ouderschap vorm geeft. Maar als het slecht gaat, kan het de bodem onder je wegslaan, je onzeker maken, angstig. De vrouw achter deze inzending? Die heeft een verleden van seksueel misbruik. Haar zorgverleners wisten dat. Vertel het me; waar anders dan bij haar kan onze solidariteit liggen?

 

Respectvolle zorg begint met het behandelen van vrouwen als weldenkende volwassenen in plaats van als dwarse kinderen

Te hoge verwachtingen

Een bevalling is onvoorspelbaar. Soms gaat het gemakkelijk, soms moeilijker. Maar de belangrijkste oorzaken van een traumatische bevalling zijn niet de pijn of de lengte van een bevalling, zelfs niet de ingrepen die mogelijk nodig zijn om een baby uiteindelijk gezond en wel ter wereld te brengen. De zorg kan afgestemd worden op de vrouw. Zorgverleners kunnen ervoor kiezen om vrouwen met respect te behandelen. Dat wil zeggen: nooit iets tegen de wil van de vrouw in doen, geen intimidatie, geen (zachte) dwang, geen geweld, geen kleinerende opmerkingen. Respectvolle zorg begint met het behandelen van vrouwen als weldenkende volwassenen in plaats van als dwarse kinderen.

Alleen al in Nederland krimpen duizenden vrouwen ineen als ze alleen maar aan hun bevalling terugdenken, laat staan erover praten. Uit de inzendingen die de afgelopen week binnenkwamen bij #genoeggezwegen, blijkt dat ze zich beschimpt, vernederd en buitenspel gezet voelden. Zonder te weten waarom en zonder hun instemming is er in ze geknipt en gesneden. Ze zijn ze uitgelachen, uitgescholden, bedreigd soms zelfs. Zeker als je voor de eerste keer zwanger bent, is dat geen fijne boodschap. Je wilt genieten van je zwangerschap en niet bang zijn voor de bevalling in het vooruitzicht. Toch is het belangrijk om erover te spreken: niet alleen verdienen al die vrouwen het om hun verhaal te delen, te weten dat ze én niet alleen én niet gek zijn, maar het kan zwangeren hopelijk ook weerbaarder maken in de spreekkamer. Wat mij betreft mogen alle vrouwen weten dat het niet, nóóit oké is om je te laten afblaffen of neerbuigend te laten behandelen. Laat staan dat je gerommel aan je lijf moet accepteren zonder dat je precies weet waarom, en zonder dat je daar zeggenschap over gekregen hebt.

‘Soms kunnen zorgverleners een bevalervaring echt maken of breken met de manier waarop we vrouwen begeleiden en met ze communiceren.’ ~Martine Hollander

Subjectieve beleving

Een tijd terug sprak ik voor een artikel met Martine Hollander, die naast haar werk als gynaecoloog in het Radboudumc in Nijmegen ook onderzoek doet naar het voorkomen van traumatische bevallingen. Wat ze vertelde, is ook voor dit artikel van belang. Dit voorjaar verspreidde ze samen met collega Claire Stramrood een enquête via social media, die in een paar dagen tijd door bijna 2200 vrouwen ingevuld werd. ‘Als wetenschapper sta je te juichen dat zoveel mensen mee willen doen, maar het is natuurlijk enorm verdrietig dat al die vrouwen een negatieve ervaring hebben’, zegt Hollander. Er is geen vaste omschrijving voor wat een bevallingstrauma is. Je hebt een officiële diagnose – post traumatische stress stoornis (ptss) – maar die kan alleen door een psychiater of psycholoog vastgesteld worden. Wat wel bekend is uit tal van onderzoeken: een goede bevallingservaring geeft een betere hechting met de baby en een positievere beleving van het moederschap. Hollander: ‘Wij hebben in ons onderzoek en werk een ander uitgangspunt: als een vrouw een bevalling als traumatisch omschrijft, dan is het een trauma. Die beleving is heel persoonlijk en dus subjectief; we kunnen niet voor een ander bepalen hoe iemand haar bevalling ‘moet’ ervaren.’

kroost-2Ondanks dat vrouwen onderling enorm verschillen, zijn er wel gemeenschappelijke oorzaken voor het ontstaan van bevallingstrauma. Verlies van controle werd door de vrouwen die meededen aan het onderzoek van Hollander en Stramrood het vaakst genoemd als grootste boosdoener, gevolgd door angst voor de gezondheid van hun baby en de pijn van de bevalling zelf. Hollander: ‘Vrouwen gaven aan dat ze zich niet serieus genomen voelden door hun zorgverlener, dat ze niet betrokken werden bij beslissingen en dat ze zich buitenspel gezet voelden bij een van de meest ingrijpende momenten in hun leven. Gynaecologen en verloskundigen beseffen gelukkig steeds meer dat communicatie zo belangrijk is, er is op de opleidingen bijvoorbeeld ook steeds meer aandacht voor. Soms kunnen zorgverleners een bevalervaring echt maken of breken met de manier waarop we vrouwen begeleiden en met ze communiceren.’

Hoe wilt u begeleid worden?

Als ik de woorden van Martine Hollander vertaal naar de actie van nu, zijn het dus vooral de zorgverleners die hard aan de bak moeten om te voorkomen dat vrouwen een trauma oplopen in hun eigen slaapkamer of de verloskamer. De veelal defensieve reacties van verloskundigen en – in minder mate – gynaecologen laten zien dat dit nog geen vanzelfsprekendheid is. Zorgverleners schaden in verreweg de meeste gevallen niet moedwillig vrouwen. De ‘schuld’ van dit maatschappelijk-culturele probleem ligt dan ook niet bij individuele zorgverleners. Vraag je het de verloskundigen of gynaecologen zelf, dan zullen die waarschijnlijk ook een hele andere herinnering hebben aan de gebeurtenissen dan de vrouwen die hun pijn, verdriet en boosheid op die honderden A4’tjes schreven. Er gaapt dus een enorme kloof tussen de intenties van de zorgverleners en de manier waarop de zorg beleefd wordt door de betrokken vrouwen. Om dat te veranderen, moeten zorgverleners de defensieve mantel afwerpen en open naar hun eigen handelen willen en durven kijken, beseffen dat zij dit als professional elke dag doen maar het voor de vrouwen die ze bijstaan een bepalende ervaring is. Een goede eerste stap zou zijn als de eerste vraag aan elke zwangere zou zijn: ‘Hoe zou jij begeleid willen worden?’, om vervolgens de zorg ook daadwerkelijk zo te leveren. Er is nog een lange weg te gaan. En die weg begint bij het zien en erkennen van het probleem.

Nog één heel belangrijk punt. Het belangrijkste misschien wel. Uit sommige reacties die de afgelopen dagen langskwamen echoot een heel hardnekkig misverstand door: dat als het kiezen is tussen óf het welbevinden van de moeder óf de gezondheid van de baby, de moeder dan ‘logischerwijs’ aan het kortste eind trekt. Maar het is niet of-of, het kan in verreweg de meeste gevallen en-en. Geen enkele moeder brengt moedwillig haar baby in gevaar. In de honderden A4-tjes de in een week voorbijkwamen, zag ik er geen een waar dat ook maar hypothetisch het geval was. Een andere gynaecoloog vertelde me ooit: er is áltijd tijd voor compassie en menselijkheid. Altijd.

Meer over de actie #genoeggezwegen vind je op de openbare pagina van de Geboortebeweging  Op de website van de stichting meer over de rechten die elke vrouw heeft tijdens haar zwangerschap en bevalling,

 

Standaard afbeelding
Annemiek Verbeek
Vindt van alles over van alles, maar schrijft als freelance journalist vooral over opvoeding, onderwijs en (geboorte)zorg. Probeert her en der ook wat in de praktijk te brengen op/met twee schoolgaande dochters van 10 en bijna 8 en een heerlijke peuter van 3.
Artikelen: 36

6 reacties

  1. Goed geschreven en heel verhelderend, Annemiek! Zoals het een goede journalist betaamt 🙂 In plaats van maar wat te roepen en de andere partij te kleineren.

  2. 6 jaar later huilend op de wc zit ik mijn tranen te verstikken….dit treft zo. Ik voel me nog iedere dag schuldig over de matige binding met mijn zoon. Een sectio ivm stuit opgedwongen krijgen en vervolgens morfine tegen mijn wil krijgen. Ik braak mijn litteken kapot maar dag kon zei de gyneacoloog terwijl hij wel zes meter afstand hield. Een fluxus met curettage later en 2 verloren zwangerschappen later kreeg ik mijn droom bevalling! Verschil; inspraak en begrip. De band met mijn dochter was er meteen de kraamtijd een succes. Maar o wat is dit treffend, pijnlijk. Nog steeds kon ik het maar over doen….

    • Oh Suzanne, wat kan zo’n ervaring lang blijven dooretteren in je lijf en hoofd. Denk je de wond geheeld te hebben, blijkt het onder het korstje nog door te etteren. Dat je lijf op zo’n moment “niet van jou” voelt, dat anderen er zeggenschap over nemen – dat lijkt me enorm ingrijpend. Je bent niet alleen, dat blijkt ook weer uit deze actie. Als je meer informatie of steun zoekt, kan je op de Facebook pagina van de Geboortebeweging meer vinden. Of misschien heb je die weg al gevonden.Liefs, Annemiek

Geef een reactie

slot pro jepang